Annelida มาจากภาษาละติน (annullus = little ring) แปลว่า วงแหวนหรือปล้อง หมายถึง หนอนปล้อง สัตว์ในไฟลัมแอนเนลิดา มีร่างกายที่ประกอบด้วยปล้อง (segment หรือ somite) แต่ละปล้องคล้ายวงแหวนเรียงต่อกันจนตลอดลำตัว และแสดงการเป็นปล้องทั้งภายในและภายนอก เช่น ลักษณะกล้ามเนื้อ ระบบประสาท ระบบหมุนเวียนโลหิต อวัยวะขับถ่ายตลอดจนอวัยวะสืบพันธุ์ต่างก็จัดเป็นชุดซ้ำๆ กันตลอดลำตัว และมีเยื่อกั้น (septum) กั้นระหว่างปล้อง ทำให้ช่องตัว ถูกแบ่งออกเป็นส่วนๆ ด้วย สัตว์ในไฟลัมนี้ที่รู้จักมีประมาณ 15,000 สปีชีส์ มีขนาดยาวน้อยกว่า 1 มิลลิเมตร จนยาวถึง 3 เมตร พบอยู่ทั้งในน้ำเค็ม น้ำจืด และที่ชื้นแฉะ
ลักษณะที่สำคัญ
ร่างกายแบ่งเป็นปล้องอย่างแท้จริง มีสมมาตรแบบครึ่งซีก (bilateral symmetry)เนื้อเยื่อแบ่งออกเป็น 3 ชั้น ผนังร่างกาย ประกอบด้วย เอพิเดอร์มิสซึ่งมีชั้นคิวติเคิลบางๆ ปกคลุมอยู่ ถัดเข้าไปเป็นชั้นกล้ามเนื้อวงกลม (circular muscle ) และกล้ามเนื้อชั้นในเป็นชั้นกล้ามเนื้อตามยาว (longitudinal muscle)มีรยางค์เป็นแท่งเล็กๆ เรียกว่า เดือย (setae) เป็นสารไคติน (citin) เช่น ไส้เดือนดิน มีเดือยช่วยในการเคลื่อนที่และการขุดรู ส่วนไส้เดือนทะเลมีเดือย และแผ่นขาหรือพาราโพเดีย (parapodia) ยื่นออกมาทางด้านข้างของลำตัวใช้ในการเคลื่อนที่ แต่ปลิงไม่มีรยางค์ใดๆมีช่องตัวที่แท้จริง ช่องตัวถูกแบ่งออกเป็นห้องๆ โดยมีเยื่อกั้น (septum) กั้นช่องตัวไว้ ภายในช่องตัวมีของเหลว (coelomic fluid) บรรจุอยู่ทำให้ร่างกายไม่แฟบทางเดินอาหารสมบูรณ์เป็นท่อยาวตลอดร่างกายระบบหมุนเวียนโลหิตเป็นแบบปิด (closed circulatory system) น้ำเลือดมีสีแดง เพราะมีฮีโมโกลบินละลายอยู่หายใจผ่านทางผิวหนัง หรือเหงือกระบบขับถ่ายจะเป็นอวัยวะขับถ่าย ที่เรียกว่า เนฟริเดีย (nephridia) อยู่ทุกปล้องๆ ละ 1 คู่ เนฟริเดียจะช่วยขับของเสียออกจากช่องตัวและกระแสโลหิตออกนอกร่างกายทางรูขับถ่าย (nephridiopores)ระบบประสาท ประกอบด้วย ปมประสาทสมอง (cerebral ganglia) ติดต่อกับเส้นประสาทใหญ่ด้านท้อง (ventral nerve cord) ซึ่งทอดตามยาวของร่างกาย เส้นประสาทใหญ่ทางด้านหลังจะมีปมประสาทประจำปล้อง (segment ganglia) ปล้องละ 1 ปมหนอนปล้องบางชนิดเป็นกะเทย (hermaphrodite) แต่มีการปฏิสนธิข้ามตัว เช่น ไส้เดือนดิน ปลิงน้ำจืด พวกนี้มีการเจริญเติบโตโดยไม่ต้องผ่านระยะตัวอ่อน หนอนปล้องบางชนิดมีเพศแยกกัน(dioecious) และการเจริญเติบโตเป็นตัวเต็มวัยต้องผ่านระยะตัวอ่อน ที่เรียกว่า โทรโคฟอร์ (trochophore) เช่น แม่เพรียง เพรียงดอกไม้ ด้วยเหตุที่หนอนปล้องมีระยะตัวอ่อนโทรโคฟอร์ เช่นเดียวกับพวกมอลลัสก์ที่อยู่ในทะเล ทำให้นักชีววิทยาเชื่อว่าสัตว์ทั้ง 2 กลุ่มจะต้องมีความสัมพันธ์กันอย่างใกล้ชิดสัตว์ในไฟลัมนี้แบ่งออกเป็น 4 Class ได้แก่
1. Class Oligochaeta เช่น ไส้เดือนดิน
2. Class Polychaeta เช่น แม่เพรียง ไส้เดือนทะเล
3. Class Hirudinea เช่น ปลิงน้ำจืด ปลิงดูดเลือด ปลิงควาย ปลิงเข็ม
4. Class Archiannelida เช่น แอนนีลิด ที่มีขนาดเล็กมาก เรียกว่า หนอนทะเล
http://www.snr.ac.th/m4html/w4html/animalia.htm
http://www.snr.ac.th/m4html/w4html/porifera.htm
http://www.snr.ac.th/m4html/w4html/coelenterata.htm
http://www.snr.ac.th/m4html/w4html/nematoda.htm
http://www.snr.ac.th/m4html/w4html/arthropoda.htm
http://www.snr.ac.th/m4html/w4html/chordata.htm
http://www.snr.ac.th/m4html/w4html/echinodermata.htm
http://www.snr.ac.th/m4html/w4html/platyhelminthes.htm
http://www.snr.ac.th/m4html/w4html/mollusca.htm
http://www.snr.ac.th/m4html/w4html/annelida.htm
http://www.maryvit.ac.th/viboon/sci/bio/bio3.htm
http://student.nu.ac.th/u46410999/lesson%204.htm
http://www.skn.ac.th/skl/skn422/bio/km13.htm
http://www.school.net.th/library/create-web/10000/science/10000-4835.html
http://www.ubonzoo.com/wild_animals/world_life.htm
http://www.skn.ac.th/skl/skn422/nature/frame1.htm
http://visitsri.multiply.com/journal/item/50/50
http://www.thaigoodview.com/library/contest2551/science04/09/2/cre'er_style/animalia.html
http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/2547/chonburi/bio/members.thai.net/m6141/Lesson8.htm
ที่มา :
[ ศูนย์กลางความรู้แห่งชาติ ]
